Negozju u drittijiet tal-bniedem

L-attivitajiet kummerċjali huma l-mutur tal-ekonomija billi jikkontribwixxu għall-iżvilupp ekonomiku u soċjali permezz tal-ħolqien tal-impjiegi u tal-provvista ta’ prodotti u servizzi. Dawn jistgħu fl-istess ħin, ikollhom impatt negattiv fuq id-drittijiet tal-bniedem, inklużi aspetti ambjentali, tax-xogħol u tas-soċjetà.

B’mod partikolari, in-negozji (permezz tal-attivitajiet jew l-ommissjonijiet tagħhom, u dawk tal-katini tal-provvista tagħhom) jistgħu jaffettwaw b’mod negattiv l-ispettru sħiħ tad-drittijiet tal-bniedem rikonoxxuti internazzjonalment, bħal pereżempju:

• id-drittijiet ċivili u politiċi
• id-drittijiet ekonomiċi u kulturali
• l-ugwaljanza u n-nondiskriminazzjoni
• id-drittijiet tat-tfal
• il-libertà tal-espressjoni
• il-protezzjoni tad-data
• Id-dritt għal proċess ġust
• id-drittijiet ambjentali u s-sostenibbiltà
• id-drittijiet tax-xogħol
• id-drittijiet ta’ saħħa
• id-drittijiet ta’ protezzjoni tal-konsumatur

Sabiex jiġi żgurat il-kontribut pożittiv tan-negozji u jiġi evitat l-impatt negattiv tagħhom, in-Nazzjonijiet Uniti (NU), l-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol (ILO) u l-Organizzazzjoni għall-Kooperazzjoni u l-Iżvilupp Ekonomiċi (OECD) iddefinixxew approċċ tal-aspettattivi globali għal negozju responsabbli.

B'mod partikolari:

Il-Prinċipji Gwida tan-NU tal-2011 dwar in-Negozju u d-Drittijiet tal-Bniedem (UNGP) huma l-ewwel standards maqbula globalment għall-prevenzjoni u l-indirizzar tar-riskji għad-drittijiet tal-bniedem marbuta mal-attività kummerċjali.

Il-Linji Gwida tal-OECD, adottati fl-1976 u aġġornati fl-2011, jinkludu kapitolu dwar id-Drittijiet tal-Bniedem, li huwa allinjat mal-UNGP.

Id-Dikjarazzjoni Tripartitika tal-ILO dwar il-Prinċipji, li tikkonċerna l-Intrapriżi Multinazzjonali u l-Politika Soċjali (Dikjarazzjoni tal-ILO dwar l-Intrapriżi Multinazzjonali), ġiet aġġornata fl-2017 biex tinkludi standards ġodda tax-xogħol, kif ukoll referenzi għall-UNGP u għall-Aġenda 2030 għall-Iżvilupp Sostenibbli.

Barra minn hekk, fl-2016 il-Kunsill tal-Ewropa adotta Rakkomandazzjoni dwar in-negozju u d-drittijiet tal-bniedem li tiffoka fuq li tagħti aċċess għal rimedju legali, b’enfasi speċjali fuq il-ħtiġijiet ta’ protezzjoni addizzjonali tal-ħaddiema, it-tfal, in-nies indiġeni u d-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem.

Fid-dawl tal-aċċess għal rimedju, l-UNGP jipprovdi li l-pajjiżi mistennija jieħdu l-passi xierqa biex jiżguraw aċċess għal rimedju effettiv għall-persuni milquta minn abbużi relatati man-negozju. Dan jista’ jinkiseb permezz ta’ mezzi ġudizzjarji, amministrattivi, leġiżlattivi u mezzi xierqa oħra. L-UNGP jipprovdu wkoll li l-kumpaniji, li kkawżaw jew ikkontribwixxew għal impatti negattivi permezz tal-attivitajiet tagħhom, huma mistennija jindirizzawhom permezz ta’ rimedju.

Rispons tal-UE

Il-Karta Ewropea tad-Drittijiet Fundamentali tinkludi diversi regoli rilevanti, bħal dawk dwar:

• il-projbizzjoni tal-iskjavitù u x-xogħol sfurzat (Artikolu 5)
• il-libertà li jitwettqu attivitajiet ekonomiċi (l-Artikolu 16)
• in-nondiskriminazzjoni (Artikolu 21)
• id-drittijiet tat-tfal (Artikolu 24)
• il-kundizzjonijiet tax-xogħol ġusti u xierqa (Artikolu 31)
• il-projbizzjoni tat-tħaddim tat-tfal (Artikolu 32)
• il-kura tas-saħħa (Artikolu 35)
• il-ħarsien ambjentali (Artikolu 37)
• Il-protezzjoni tal-konsumaturi (Artikolu 38)
• id-dritt għal rimedju effettiv u għal proċess ġust (Artikolu 47).

L-UE irreaġixxiet għall-impatt negattiv tal-attivitajiet kummerċjali fuq id-drittijiet tal-bniedem billi għamlet dan li ġej:

• 2011 – Impenn ta’ strateġija tal-UE biex jiġu implimentati l-Prinċipji Gwida tan-NU dwar in-Negozju u d-Drittijiet tal-Bniedem (UNGP)
• 2015 – Reviżjoni mill-Kummissjoni tal-progress tal-UE rigward il-UNGP
• 2017 – Ir-rapport tal-Aġenzija għad-Drittijiet Fundamentali jirrakkomanda l-ħolqien ta’ ħarsa ġenerali tar-rimedji legali kollha, miktuba b’lingwaġġ ċar għall-pubbliku ġenerali.
• 2019 – Ħarsa ġenerali lejn il-progress tal-Kummissjoni: Responsabbiltà Soċjali tal-Kumpaniji, Imġieba Kummerċjali Responsabbli, u d-Drittijiet tan-Negozju u tal-Bniedem (SWD (2019)143
• 2019 – Il-fokus tal-Aġenzija għad-Drittijiet Fundamentali jirrapporta dwar l-abbużi tad-drittijiet tal-bniedem relatati man-negozju irrappurtati fl-UE u r-rimedji disponibbli