Reizen tijdens de coronapandemie

Tijdens de COVID-19-pandemie hebben de EU-landen reisbeperkingen ingevoerd om de volksgezondheid te beschermen. Als reactie daarop heeft de EU maatregelen genomen om veilig reizen te vergemakkelijken en tegelijkertijd de verspreiding van het virus te beperken en de gezondheid en het welzijn van alle Europeanen te beschermen:

Tijdens de coronapandemie hebben de EU-landen verschillende reisbeperkingen ingevoerd om de verspreiding van het coronavirus te remmen. Om te zorgen voor coördinatie en duidelijke communicatie in de hele EU, heeft de Commissie samenwerking en informatie-uitwisseling rond dergelijke beperkingen bevorderd.

Op 13 oktober 2020 heeft de Raad op basis van een voorstel van de Commissie een Aanbeveling betreffende een gecoördineerde aanpak van de beperking van het vrije verkeer in reactie op de COVID-19-pandemie aangenomen. De aanbeveling had tot doel versnippering en verstoring te voorkomen en burgers en bedrijven meer transparantie en voorspelbaarheid te bieden. Meer in het bijzonder werd een gemeenschappelijke aanpak vastgesteld voor de volgende kernpunten:

• de toepassing van gemeenschappelijke criteria en drempels bij het invoeren van reisbeperkingen

• weergave van risicogebieden op basis van gemeenschappelijke voorwaarden en met een overeengekomen kleurcode, gepubliceerd door het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding

• een gemeenschappelijk kader voor maatregelen voor reizigers uit hoogrisicogebieden

• coördinatie tussen de EU-landen en duidelijke en tijdige communicatie naar het publiek over eventuele beperkingen

De aanbeveling van de Raad is meermaals bijgewerkt na nieuwe ontwikkelingen in de pandemie. Zo zijn er standaardgeldigheidstermijnen voor coronatesten ingevoerd.

Een ander belangrijk instrument om veilig reizen binnen de EU te vergemakkelijken, was de verordening betreffende het digitale EU-COVID-certificaat (Europees digitaal coronacertificaat), die op 1 juli 2021 in werking is getreden. Dit certificaat diende als bewijs dat iemand tegen COVID-19 was gevaccineerd, onlangs negatief had getest op corona of van COVID-19 was hersteld. Houders van een Europees digitaal coronacertificaat hadden bij het reizen dezelfde rechten als burgers van het EU-land dat zij bezochten die gevaccineerd of getest waren of die van corona waren hersteld. De verordening had tot doel de geleidelijke opheffing van de door de EU-landen ingevoerde reisbeperkingen te vergemakkelijken.

Dankzij het Europese digitale coronacertificaat, dat door de meeste EU-landen vanaf de lancering ervan in 2021 tot medio 2022 werd gebruikt, konden de gevolgen van de coronapandemie voor samenleving en economie worden beperkt. Het was van cruciaal belang om het vrije verkeer en de zwaar getroffen toeristische sector in Europa te ondersteunen. Dat gebeurde o.a. door de afgifte van ruim 2,3 miljard coronacertificaten. Naarmate de epidemiologische situatie verbeterde, was er minder vaak een coronacertificaat nodig om binnen de EU te kunnen reizen. Op 29 juni 2022 werd de verordening inzake digitale EU-COVID-certificaten verlengd tot en met 30 juni 2023 waardoor er in geval van een aanzienlijke verslechtering van de epidemiologische situatie toch kon worden gereisd. In augustus 2022 hadden alle EU-landen alle beperkingen voor reizen binnen de EU opgeheven.

Op 5 mei 2023 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het einde van de coronapandemie als internationale volksgezondheidscrisis afgekondigd. Daarom heeft de Commissie niet meer aangedrongen op verlenging van de verordening inzake digitale EU-COVID-certificaten na 30 juni 2023. Sinds 1 juli 2023 zijn de verordening en de bijbehorende aanbeveling van de Raad niet langer van kracht.

Het positieve effect van het systeem van Europese digitale coronacertificaten reikte verder dan de EU, want het groeide uit tot een wereldwijde norm die gebaseerd was op de EU-waarden van openheid, veiligheid en gegevensbescherming. In totaal hebben 78 landen op vijf continenten het systeem gebruikt. Door dit succes kon er weer veilig internationaal gereisd worden, wat heeft bijgedragen tot wereldwijd herstel. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft besloten het EU-systeem van digitale coronacertificaten over te nemen om een wereldwijd systeem op te zetten dat burgers overal ter wereld beschermt tegen huidige en toekomstige gezondheidsbedreigingen, waaronder pandemieën.

Voor meer informatie over het mogelijke toekomstige gebruik van de onderliggende technologie, zie de informatie over het Europese digitale coronacertificaat.

In een vroeg stadium van de pandemie, op 16 maart 2020, heeft de Commissie een mededeling aangenomen waarin zij een tijdelijke beperking van niet-essentiële reizen vanuit niet-EU-landen naar de EU aanbeveelt. Op 17 maart 2020 kwamen de EU-landen overeen de tijdelijke beperking uit te voeren. Ook de vier geassocieerde Schengenlanden zouden deze toepassen.

Op 30 juni 2020 heeft de Raad, na een voorstel van de Commissie van 11 juni, een aanbeveling over de geleidelijke opheffing van de tijdelijke beperkingen van niet-essentiële reizen naar de EU aangenomen. De aanbeveling van de Raad is meermaals bijgewerkt na nieuwe ontwikkelingen in de pandemie.

In de periode waarin beperkingen voor reizen naar de EU van kracht waren, werden enkele uitzonderingen ingevoerd om het vrije verkeer van burgers, goederen en diensten te waarborgen, waarbij de gezondheids- en veiligheidsmaatregelen volledig gevolgd werden. U kunt deze hier raadplegen:

Uitzonderingen op de reisbeperkingen in verband met het coronavirus

Op grond van Aanbeveling (EU) 2022/2548 van de Raad van 13 december 2022 mogen de EU-landen geen reisbeperkingen meer opleggen om volksgezondheidsredenen ten gevolge van de coronapandemie. De EU-landen hebben echter een aantal waarborgen ingevoerd in geval van een verslechterende epidemiologische situatie of het ontstaan van een nieuwe zorgwekkende variant.

Na de uitbraak van de coronapandemie hebben de Europese Commissie en de Europese Dienst voor extern optreden geholpen om gestrande EU-burgers vanuit de hele wereld naar huis te brengen.

Meer informatie over uw recht op diplomatieke of consulaire bescherming buiten de EU.

^{Disclaimer: deze pagina is voor het laatst bijgewerkt in september 2023.}