Natuur in het hart

Met de biodiversiteitscrisis en de klimaatcrisis staan we voor twee ongezien grote uitdagingen. Zo groot dat ze de stabiliteit van onze maatschappij in gevaar brengen. We staan op de drempel van een zesde massaextinctie: een uitstervingsgolf van diersoorten zo groot als toen de dinosauriërs verdwenen. We moeten verdere opwarming van de aarde tegengaan (mitigatie), maar ons ook al aanpassen aan de gevolgen van een veranderend klimaat (adaptatie).

Dagelijks komt er meer beton dan bomen bij, stroomt er meer water naar de zee dan er in de bodem sijpelt en circuleert er meer stikstof en CO2 dan onze natuur kan slikken. We hebben de natuur weggeduwd uit bijna alle facetten van ons landschap, waardoor de veerkracht fel verzwakt is en cruciale ecosysteemdiensten zoals natuurlijke bestuiving dreigen weg te vallen.

We moeten het roer dringend omgooien, naar een samenleving die weer in harmonie is met de natuur. Natuurpunt wil een antwoord bieden op de vraag hoe een natuurinclusief Vlaanderen er kan uitzien. De toekomstbeelden tonen hoe samenwerken met een opnieuw florerende natuur bijdraagt tot een duurzaam landschap waarin burgers veilig, gezond en aangenaam leven, wonen en werken. In 2050 is onze Vlaamse natuur hersteld en gezond. Vandaag beginnen we er aan!

We hebben onze visie voor de toekomst van Vlaanderen opgebouwd met vijf kenmerkende
landschappen. De indeling is gebaseerd op een vereenvoudiging van de ecoregio’s van Vlaanderen:

1. Steden en dorpen
2. Heuvellandschappen (Heuvelland, Vlaamse Ardennen, Groene gordel, Hageland, Haspengouw)
3. Noordzee, kust en polders
4. Grote riviervalleien (Schelde, Leie en Grensmaas)
5. Kempen en zandig Vlaanderen

Afbeelding

NP

Naast enkele uitdagingen die in ieder beeld aan bod komen, belicht elk landschapsbeeld ook enkele specifieke problematieken en oplossingen, gerelateerd aan bijvoorbeeld de topologie of de bodemstructuur. De vijf beelden samen tonen onze visie op het landschap van een toekomstig Vlaanderen in harmonie met de natuur.

De toekomstbeelden zijn het resultaat van een co-creatietraject. In de eerste fase kon iedereen ideeën en inspirerende plaatsen ingeven op het onlineplatform. Webinars van experts daagden ons uit om breed te denken. In de tweede fase gingen werkgroepen aan de slag om een visie uit te werken voor elk van de vijf landschappen. In de derde fase vertaalden we de visies naar visuele toekomstbeelden.

Heel veel mensen, zowel binnen Natuurpunt als daarbuiten. De afdelingen organiseerden lokale debatavonden. Natuurliefhebbers en -kenners reageerden op het platform. De werkgroepen kwamen zes keer samen met een brede mix van deelnemers: leden en niet-leden, vrijwilligers en medewerkers, landschapsarchitecten en academici. Iedereen uit de vereniging kon via het platform feedback geven op de ontwerpschetsen.

Best met een open blik. De beelden zijn heel gedetailleerd. Neem rustig de tijd om ze te ontdekken. Laat je vooral niet afschrikken als je iets ziet waar je vragen of twijfels bij hebt: de beelden zijn geen eindpunt dat we moeten realiseren, maar een beginpunt om natuur opnieuw in het hart van de samenleving te plaatsen. Dromen mag! Ongetwijfeld zullen we sommige elementen in de komende jaren moeten bijsturen, omdat ze niet meer passen in de nieuwe realiteit. We zijn benieuwd naar jouw vragen, bedenkingen en ideeën. Mail ze naar [email protected].

Met deze toekomstbeelden willen we iedereen warm maken voor een Vlaanderen in harmonie met de natuur. Ze dagen uit om verder te denken, oplossingen te zoeken en om verandering op gang te brengen. Ze vormen een startpunt om de dialoog aan te gaan met alle gebruikers van de open ruimte, op lokale, regionale en Vlaamse schaal. Vanuit deze toekomstvisie willen we samen bouwen aan een samenleving met de natuur in het hart. Want een gezond milieu is een basisvoorwaarde voor een welvarende maatschappij.

In een natuurinclusieve samenleving leven, wonen en werken we niet los van, tussen of naast de natuur, maar in en met de natuur. In alles wat we doen. We zien de natuur als bondgenoot, in plaats van als vijand en werken voor het aanpakken van de uitdagingen zoveel mogelijk met ‘nature-based solutions’ (NBS). Dat zijn op natuur gebaseerde innovaties, die kostenefficiënte en veerkrachtige oplossingen bieden voor diverse uitdagingen én positieve effecten hebben op het sociale welzijn en de economische ontwikkeling. We streven naar win-winsituaties.

Internationaal gerenommeerde rapporten tonen aan dat natuurherstel rendeert voor natuur én maatschappij. Sterker nog: een gezond ecosysteem is een voorwaarde voor een stabiele bloeiende samenleving en economie. Natuurherstel is niet alleen nuttig om biodiversiteitsverlies tegen te gaan. Ze levert ook tal van ‘ecosysteemdiensten’ en ‘rendeert’ op die wijze zowel op sociaal als economisch vlak. In een toekomst in harmonie met de natuur en onze omgeving, blijven we binnen de draagkracht en grenzen van onze planeet en natuurlijke omgeving. We evolueren naar een circulaire maatschappij en economie. Eindige grondstoffen worden niet uitgeput maar gerecycleerd en de druk op het milieu door afvalstromen wordt geëlimineerd door reststoffen opnieuw in te zetten. Vervuiling wordt een begrip van het verleden.